Travma perspektifiyle baktığımızda birçok psikolojik güçlüğü anlamak ve bu güçlüklere belli çözüm yolları bulmak mümkündür.
Dolayısıyla bu yazıda bu önemli konuyu işledim.
Zamanı geçmiş-şimdi-gelecek şeklinde 3’e ayıracak olursak şu anda yaşadığın sorunlar aslında geçmişte yaşadığın belli deneyimlerin sonucudur.
Geçmişte yaşadığın olaylarla birlikte belli kalıp duygular ve düşünceler geliştiriyorsun.
Herhangi bir durumla karşılaştığında bu durumla bağlantılı olan belli düşünceleri ve eşlik eden belli duyguları kaydediyorsun.
Böylece bu durumla nasıl başa çıktığının bilgisini de kaydediyorsun.
Daha sonra şimdiki zamanda geçmişte yaşadığın benzer bir olayla karşılaştığında geçmişteki paket programın şimdiki zamana aktarılıyor.
Beyin tutarlı bir şekilde enerji koruma prensibiyle çalışır.
Dolayısıyla işine yarayan bilgiyi hemen geçmişten alır ve günümüze getirir.
Burada da aynı şekilde hareket edersin.
Böyle hareket ettikçe de gelecekte de bir alışkanlık gibi devam eder.
Depresyon, kaygı sorunları, öfke problemleri, ilişki sorunları, yeme bozuklukları, özgüvensizlik, yetersizlik, değersizlik gibi psikolojik güçlükler için geçmişte yaşadığın belli deneyimlerdeki kalıp, paket programların bir sonucu diyebiliriz.
Bu güçlükler neden oluyor?
Geçmişte yaşadığın deneyimler eğer yeterince işlenmediyse şu anki yaşantına uygun olmayan kalıplar şeklinde tekrar ederek senin yaşamını kısıtlıyor.
Dolayısıyla bu travmaların şimdiki zamanına olan etkisini anlamak için travma perspektifiyle psikolojik güçlüklere bakmak işimizi kolaylaştırıyor.
Travma perspektifiyle bu güçlüklere bakmak neden önemlidir?
1. Kendini Daha İyi Tanımanı Sağlamak
Travma perspektifiyle bakmanın avantajların ilki; kendini daha iyi tanımanı sağlamaktır.
Seni sen yapan deneyimler neler?
Kendinde önemli olan özellikler neler?
Önemli olan geçmişten getirdiğin noktalar nedir?
Travma perspektifiyle baktığında bunları daha iyi anlama şansın oluyor.
Böylece tekrar etmemesini sağlama fırsatı da eline geçiyor.
Diyelim ki, partner seçimlerinle alakalı hep sıkıntılar yaşıyorsun, ilişkilerin hep hüsranla sonuçlanıyor.
Dönüp baktığında da karşılaştığın durum uygunsuz partnerler olduğu yönünde.
Buradaki sıkıntı; yaşadığın travmaları, deneyimleri sağlıklı bir şekilde analiz edip sindirmediğin için aynı hataları tekrar tekrar yapıyorsundur.
Travma perspektifiyle ilişki sorununa baktığında da geçmiş deneyimlerinden daha sağlıklı sonuçlar çıkarma fırsatın oluyor.
2. Mesafe Koyabilmek
Travma perspektifiyle baktığında fayda sağlayacağın diğer bir önemli nokta; mesafe koymayı sağlamasıdır.
Bu ne anlama geliyor?
Diyelim ki, kendini değersiz hissetmekle alakalı geçmişten getirdiğin belli kalıplar var.
İlişkilerde, kariyerinde, kendi iç dünyanda değersiz olarak gördüğün durumlarda kendini buluyor olabilir.
Değersiz hissettiren bir durumda getirdiğin kalıplarla hareket ediyor gibisin ama buna mesafeli yaklaştığında o duygular içinde kaybolmak yerine “Evet şu anda değersizlikle alakalı travmalarım tetiklendi. Ben bu konular üzerinde kafa yorup bunları bir şekilde çözümleyeceğim. Şu anki yaşadığım durumu da bir fırsat olarak görebilirim. Beni değersiz hissettiren durum nedir? Aklıma ne gibi düşünceler geliyor? Buradan nasıl bir sonuç çıkarabilirim? Neleri görmüyor olabilirim?” gibi bir analiz içine girebilirsin.
Böylece o duygular batağında kaybolmak yerine biraz daha dışarıdan bakıp göremediğin noktaları fark edip önünü açmış oluyorsun.
Bazen sadece “Tetikleniyorum, döngüye girdim.” diye fark etmen bile mesafeyi kurmanı sağlıyor.
Böylece duygusal olarak kendini daha güçlü ve kontrollü hissedebilirsin.
3. Duygusal Yüklerden Arınma Fırsatı
Travma perspektifiyle bakmanın 3. faydası da; duygusal yüklerden kurtulma fırsatı vermesidir.
Geçmişte yaşadığın deneyimlerle, travmaların duygusal yükleriyle birlikte içinde kronik bir stres yaşarsın.
Oradaki işlenmemiş duygular ve kalıp haldeki yaşantılar bir nevi dondurucuya koyulmuş gibidir.
Dondurucudan çıkardığında aynı şekilde yaşarsın.
Bir danışanımda örnek verecek olursam; 60 yaşında, kariyerli, iyi bir pozisyonda işi vardı.
Bu danışanımla yaptığımız çalışmalarda yaşadığı sıkıntıdan geriye doğru sardığımızda 5 yaşındaki bir olayı hatırlayıp ağlama hissi gelmişti.
O durumla, deneyimle temas kurması, o duygusal yükten kurtulması daha sonraki zamanlarda da kendisini psikolojik olarak rahatlatmıştı.
Bilinç dışımızda aslında herhangi bir zaman kavramı yoktur.
Yıllar önceki bir olay bile unutulmuş gibi görünse bile o duyguyla temas kurduğunda gündeme gelir.
Dolayısıyla da travma perspektifiyle bakıp şu andaki sıkıntılarınla ilgili olan deneyimleri fark ettikçe oradaki duygusal yükleri de boşaltma, sindirme şansı da önüne geliyor.
4. Alternatif Bakış Açılarını Görmek
Bununla birlikte; alternatif bakış açılarını da görme şansın oluyor.
Şu anki sıkıntılarla bağlantılı belli kök olaylara gidip oradaki travmaları fark ettikçe o zamanki paket programın o döneme uygun olduğunu görüyorsun.
Oradaki şartlar, kaynaklar içinde, anne-babana muhtaçken, zihinsel kapasiten daha düşük seviyedeyken ve kendine güvenin de genel anlamda daha azken yaşadığın bu sorunlar yeterince sağlıklı işlenmemiş oluyor.
Şimdiki aklınla o zamana baktığında göremediğin bazı şeyleri görmeye ve daha farklı açılardan bakmaya başlıyorsun.
5. Daha Esnek Çözüm Yollarını Bulmak
Daha farklı açılardan bakarak da sorunlarını çözme konusunda daha esnek çözümler bulabiliyorsun.
O travmalar şimdiki zamanında tetiklense bile, benzer durumlar içine girsen bile oradaki paket programla, oradaki kalıpla hareket etmek yerine şimdiki gücünle, kaynaklarınla, yeterliliğinle, çok boyutlu düşünme kapasitenle durumlara yaklaşıyorsun.
Bu şekilde de çok daha sağlıklı bir şekilde başa çıkma şansın oluyor.
Diyelim ki, öfkeyi bastırmayı öğrendiğin belli deneyimler var.
Hep karşı tarafı memnun etmeye çalışan ve kendini ihmal eden bir alışkanlığın var.
Bunları fark edip farklı bakış açılarıyla bakıp travma perspektifiyle birlikte daha mesafeli olup bunların tekrar etmemesine karar verdiğinle belki o zaman öfke duygunla temas etmeye izin vereceksin.
Belki iletişim becerilerini daha etkili ve kararlı bir şekilde kullanıp kendini ihmal etmediğin, kendine özen gösterdiğin belli çözümler bulacaksın.
Bunlar sana garip gelse bile test ederek daha farklı yollar olduğunu da deneyimlemeye başlarsın.
Pozitif deneyimlerle birlikte de oradaki kalıplarını esnetmeye başlarsın.
Buraya kadar anlattığım noktalar travma perspektifiyle bakmanın aslında ne kadar önemli olduğunu bize gösteriyor.
Bu benim özel çalışma alanım olduğu için bununla alakalı daha birçok bilgiyi seninle paylaşmak istiyorum.
Buna özel bir yazı dizisi hazırladım.
Görüşlerini, deneyimlerini aşağıdaki yorumlarda paylaşırsan sevinirim.
Uzm. Psk. Cem Gümüş
