Psikolojik güçlüklerde sıkıntıdan sıkıntı duyma sendromu olarak adlandırabileceğimiz sorunun analizi ve 3 tane çözüm yolu nedir?
Psikolojik güçlükleri güç kılan hatta kronikleştiren önemli bir konu var.
Bu konu çoğu zaman görmezden geliniyor.
Uzmanlar bile bazen gözden kaçırabiliyorlar.
Bu ayrıntı psikolojik güçlükler karşısında bunun yarattığı sıkıntıdan sıkıntı duymaktır.
Bu yazıda sana sıkıntıdan sıkıntı duyma sendromu olarak adlandırdığım konuyu, beraberinde getirdiği etkenleri 5 madde üzerinden anlattım.
Aynı zamanda konuyla alakalı 3 tane de çözüm yoluna değindim.
Sıkıntıdan sıkıntı duyma sendromu nedir?
Yaşadığın psikolojik güçlükle alakalı yapıştırdığın etiketten rahatsızlık duymak.
Bende panik bozukluk var.
Depresyon var.
Öfke kontrol bozukluğu var, gibi yaşadığın durumların kendisinden rahatsızlık duymak.
Bunlara sahip olduğun için belki de “Kronik sorun olacak, hiç geçmeyecek.” gibi düşüncelerle bu konuya yaklaşıyorsundur.
Dikkatin, odağın daha çok bu etiketin, sıkıntının kendisindedir.
Bir uzmana gittiğinde de “Bu hastalığı, sorunu, bozukluğu ortadan kaldırın.” beklentisinde olursun.
1. Duygulara Negatif Bakmak
Sıkıntıdan sıkıntı duyma sendromunun beraberinde getirdiği önemli dezavantajlardan biri; yaşadığın duygulara negatif şekilde bakmaktır.
Bunun temelinde negatif duyguların bir hastalık ya da bozukluk anlamına geldiği görüşü vardır.
Yaşadığın öfke, kaygı, üzüntü, suçluluk duyguları, hayal kırıklıkları sanki senin içindeki bir hastalığa işaret ettiği bir düşünce içine girmektir.
Burada duygular sana bir şeyleri fark ettirmeye çalışan elçilerdir.
Bu noktaya elçiye zeval olmaz düşüncesiyle bakacak olursak;
Mesela kaygı hissediyorsan bu duygu sana; “Karşında belli sorunlar var. Güçlükler çıkabilir. Bu güçlükler sana ve yakınlarına zarar verebilir. Bu konuda önlem al.” diyen bir işarettir.
Üzüntü hissediyorsan, senin için önemli olan bir şeyi kaybetmişsindir.
Bu kaybın getirdiği belli duygulara alışmanı sağlar.
Daha sonra da bu boşluğu sonraki süreçte doldurman, telafi etmenin önemli olduğu sinyalini verir.
Bu açıklamaları diğer tüm duygular için de ayrı ayrı yapabilirim.
Özetle, eğer negatif duygu hissediyorsan -bu pozitif duygularda da geçelidir- bu duygular sana bir şeylerin iyi gitmediğini söyleyen işaretlerdir.
Dolayısıyla asıl sorun bu duygular nelere işaret ediyorsa oradadır.
Sen işaretçilerle vakit kaybetmek yerine bu işaretçiler nereye işaret ediyorsa oraya bakman ve o konuda bir şeyler yapman gerekiyordur.
Ama sıkıntıdan sıkıntı duyma sendromu içine girdiğinde “Ben hiç kaygılanmayayım. Bu kaygı duygusu hiç olmasın.” dediğin için sürekli bu duyguyla haşır neşir olursun.
Haliyle tek odaklandığın konu sıkıntıdan sıkıntı duymandır.
2. Pozitif İlerlemeleri Görememek
Sıkıntıdan sıkıntı duyma sendromunun önemli bir diğer dezavantajı da pozitif ilerlemeleri görmeni engellemesidir.
Çünkü duygulara “Ya hep ya hiç” şeklinde bakıyorsundur.
“İyi duygular, hoş duygular olmalıdır. Normal olan budur. Eğer ki belli negatif duygular geliyorsa burada bir sorun vardır.” düşüncesinde olabilirsin.
Yaşadığın güçlükler konusunda belli adımlar atıyorsan, destek alıyorsan şu anlama gelmez;
Bu duygular tamamen ortadan kalkacak.
Hayatımda bir daha hiç negatif duygu hissetmeyeceğim.
Açıkçası hayatta böyle bir insan yok.
Üzüntü, öfke, kızgınlık…
Bunların hepsi doğal duygular.
Sana bir şeyleri işaret ediyorsa, belirgin bir psikolojik sıkıntın olmasa bile bu duyguları yaşayacaksın demektir.
Az ya da çok.
Bu noktada sıkıntıların ve bu duyguların olmamasını beklemek yanlış bir beklenti.
Belli konularda adımlar atarken “Negatif duygular hiç olmasın.” dediğinde bir şeyler düzelmediğinde hayal kırıklığına uğrayabilirsin.
Halbuki belli bir konuda ilerleme sağladığını, belli konuların çözüme gittiğini gösteren şey negatif duyguları hissetmemek değildir.
İyileşme işaretleri; daha az sıklıkla hissediyor olmak, yoğunluğun azalması ve başladığında o duyguyu hissetme süresinin kısalıyor olmasıdır.
Böyle bakmayıp “ya hep ya hiç” dediğinde sıkıntıların azalmış olsa bile -bu panik bozukluk sorunlarında görebildiğimiz bir şey- sıkıntıdan sıkıntı duyma sendromuyla birlikte bunun kendisi bir sorun haline geliyor.
Dikkatini daha çok oraya veriyorsun.
Kişi bu noktada kendini motive etme gücünü, pozitif ilerlemeleri görmediği için bu sorun sürekli devam edecekmiş gibi düşünüyor.
3. Asıl Sorunların Gözden Kaçırılması
Diğer bir dezavantaj, asıl sorunların görülmesi engelleniyor.
Çünkü sıkıntıdan sıkıntı duymayla haşır neşir oldukça yaşadığın sıkıntıların, sorunların temelindeki asıl önemli olan noktaları görmezden gelirsin.
Diyelim ki, yaşadığın tükenmişlik ve bunalmış hissi belki ilişkinde görmezden geldiğin konuyla alakalı.
Ama sen bunalmışlık hissine odaklanıp, “Bende depresyon var.” ya da bu hisse beraberinde kaygılar da eşlik ediyorsa “Bende panik bozukluk mu var?” düşüncelerine takılı kalırsan bu tür sorunların arkasında görmezden geldiğin konular sana sıkıntı vermeye devam eder.
Ama sen enerjini başka yere harcıyorsun.
Bazen bu bilinç dışı düzeyde bir kaçış da olabiliyor.
Sıkıntıdan sıkıntı duymaya odaklandığında asıl sorunları kenarda tutacağın için o asıl sorunların getireceği bunalma hislerini bastırmış olursun.
Bu sendrom içinde kaldıkça bu sıkıntılar çoğu zaman kendiliğinden çözülmeyecek.
Belki o asıl sorunlara odaklanıp “Bu konuda neleri iyileştirebilirim?” diye düşünüyor, niyetleniyor olsan -kolay olmayabilir- genel iyilik halin çok daha hızlı şekilde toparlanacak.
Bu fırsatı kendine vermemiş oluyorsun.
4. Sorunların Kronikleşmesine Neden Olmasın
Sıkıntıdan sıkıntı duyma sendromu bazı sorunların kronikleşmesine neden olabilir.
Çünkü beraberinde getirdiği stres yükü farklı noktalarla birleşebiliyor ve karamsar bir bakış açısıyla negatif bir kısır döngü içinde kalmana neden oluyor.
Özellikle kaygı sorunlarında, obsesif kompulsif bozukluk, sağlık kaygısı, panik bozukluk gibi sorunlarda bunu daha sık görüyoruz.
Mesela kişi “Bende panik bozukluk var. Ne kadar kötü. Bu hep böyle mi olacak?” diye düşünüp kaygılandıkça beyne alarm verilir ve bir stres tepkisine neden olur.
Kaygı durumu da ortaya çıkınca bu kez kaygının kendisinden kaygılanıp “Bak sorunlar devam ediyor. Rahatlayamıyorum. Gerginlik var. Demek ki gerçekten bu sorun çözülemeyecek. Bu hastalık etiketi bana yapışmış.” düşüncesine kapılman da sorunu devam ettirir.
Kronikleşiyor.
Burada baktığımızda sıkıntıdan sıkıntı duymanın kendisi ikincil bir sorun olarak ön plana gelmeye başlıyor.
Haliyle de asıl sorunlar da iyice kenara itiliyor.
Sonrasında bu gelen sıkıntıyı azaltmaya yönelik belli yanlış alışkanlıklar içine girebiliyorsun ya da farkında olmadan kendi kendini sabote ediyorsun.
Özellikle panik bozukluğu kronikleştiren 3 alışkanlık yazısında anlattığım gibi bu kaçınma davranışları içine girip sıkıntıyı iyice güçlendiriyorsun.
5. Uzman Desteği Almaktan Rahatsızlık Duymak
Sıkıntıdan sıkıntı duyma sendromunun beraberinde getirdiği diğer dezavantaj da, bu konu bir uzman desteği alacak olmanın getirdiği rahatsızlık duygusudur.
“Eğer bir uzmana gidiyorsam, yaşadığım sorunlarla ilgili destek alıyorsam demek ki bende büyük sorunlar var.” gibi bir düşünce içine girmek içsel bir sıkıntı yaşamanla sonuçlanır.
Böyle olduğunda da yine asıl sorunlara yeterince odaklanamıyorsun.
Dikkat odağın “Ben neden buradayım, neden buraya geliyorum? Ne kadar kötü.” gibi düşüncelerde oluyor.
Bir an önce de oraya gitmeyi sonlandırmayı istiyorsun.
O düzenlilik içinde fark etmen gereken, ya da daha da derinleştirmen gereken noktalara girmen daha da uzuyor.
Hatta belki de bazı önemli ayrıntıları paylaşmıyorsun.
“Bunu da paylaşırsam iyice dallanıp budaklanacak. Sıkıntılarım iyice katmerlenecek.” gibi bir kaygın olabilir.
Halbuki bir kişi bir uzmandan destek alıyorsa bu onun çok sıkıntılı, çok problemli olduğu anlamına gelmek zorunda değil.
Hatta şunu söyleyebilirim; bir uzmana gidip sıkıntılarıyla ilgili destek almak isteyen kişiler aslında güçlü kişilerdir.
Gerçekten kendini önemseyen, değer veren, en azından niyetlenen, bu konuda sorumluluk almaya istekli, gereken ne varsa yapmak isteyen, yeni bir sayfa açmak isteyen kişilerdir.
Belki birkaç sene içinde kendi kendilerine bu sorunları fark edecekler ama zaman kaybetmek istemiyorlar.
Kıymetli zamanlarında da en verimli şekilde yol almak istiyorlar.
Dolayısıyla bu amaçla, beklenti ve motivasyonla bir uzmana gidiyorsan sen güçlü birisin.
Bu gücünden de rahatsızlık duyman anlamsız.
Gücünün farkına vardığında da zaten bu rahatsızlığı duymayacaksın.
İşte sıkıntıdan sıkıntı duyma sendromunda bu durumun kendisi bir sıkıntı kaynağıdır.
Bu da gitme motivasyonunu düşürür.
Sıkıntıdan sıkıntı duyma sendromu varsa ne yapmak gerekiyor?
Bu konuda 3 tane önerim var.
1. Sıkıntılarını Sevmeye Niyetlen
Belki garip gelecek sana ama yaşadığın mevcut sıkıntıları sevmeye niyetlen.
Yaşadığın sıkıntıları sevmeye niyetlendiğinde birçok şey değişmeye başlayacak.
Bunu yapmanın senin kişisel gelişimin için bir fırsat olduğunu düşünerek kendini motive edebilirsin.
Bir nevi sana “Titre ve kendine gel. Bir şeyleri daha farklı yap. Bunu erteleme.” diyen bir işaret aslında.
Böyle baktığında bu işaretlere teşekkür etmen gerekir çünkü sana sorunun nerede olduğunu, bu sorunun sana ne hissettirdiğini, ne düşündürdüğünü, nelere ihtiyacın olduğunu fark ettirmeye çalışıyor.
Daha sonra kendine dönüp “Ya keşke şöyle yapsaydım.” dememen için bir fırsat.
Yaşamının sonlarında olan kişilerle yapılan röportajlarda özellikle de kendi hayatını yeterince analiz etmemiş kişilerde pişmanlıklar olduğu görüyoruz.
“Şimdiki aklım olsa şöyle yapardım.” dediklerini duyuyoruz.
Şu anda yaşadığın bir sıkıntı varsa bu sıkıntı sana böyle bir sonla karşılaşmaman için bir fırsat sunuyor.
2. Sıkıntıları Fırsat Görmek
O yüzden 2. olarak önereceğim; bu sıkıntıları fırsat olarak görmendir.
Bundan memnun olmaktır.
Tabii ki sadece memnun olmakla kalmayıp bu konuda adımda atmaktır.
3. Hem Güçlü Olup Hem de Destek Almak Mümkün
Neleri farklı yapabileceğinle ilgili adım atıyorken bunu daha da verimli hale getirmek için eğer bir uzmandan destek alıyorsan kendinin güçlü olduğunu, sorumluluk sahibi olduğunu, değerlerinle temas halinde olduğunu, kendini ve çevreni önemsediğini kendine hatırlat.
Mevcut olan durum bu.
Belki de farkında değilsin ve sıkıntıdan sıkıntı duyma sendromu içinde enerjini gereksiz yere harcıyorsun.
Ama gerçekten önemli olan bu noktaları kendine hatırlatman ve o motivasyonu yükseltmen açısından faydalı olacaktır.
Konuyla ilgili görüş ve düşüncelerini aşağıdaki yorumlarda paylaşabilirsin.
Tekrar görüşmek üzere,
Uzm. Psk. Cem Gümüş
