Kaygı sorunları bazen çok nedensiz gibi görünse de deneyimli bir terapist olarak nedeni olmayan bir kaygı sorunuyla hiç karşılaşmadım.
Kaygı bozukluklarının temelinde 4 tane psikolojik tehdit olduğunu gözlemliyorum;
Yalnız kalma tehlikesi, güçsüz kalma tehlikesi, zarar görme tehlikesi ve mutsuz olma tehlikesi.
Bunların her birini ayrı yazılarda işledim. Bu yazıda 2. tehdit olan güçsüz kalma tehlikesini anlattım.
Eğer kronikleşen bir kaygı sorunun varsa bu yazı dizisini izlemen sorunlarını daha iyi anlamanı sağlaması açısından faydalı olabilir.
Ben psikolojik güçlüklere gerçekçi pozitif perspektifle bakıyorum.
Bunu diğer konuşmalarımda detaylı olarak anlattım.
Eğer benim yazılarımı ilk kez okumuyorsan sorunlara sistematik bir çerçevede bakmaya önem verdiğimi biliyorsundur.
Bu bazen sıkıcı ve takibi zor olabilir ama başka türlüsü içime sinmiyor.
Hap bilgiler vermenin ötesinde öğrendiklerini tutarlı şekilde hayatına aktarabileceğin bir bağlam içerisinde paylaşımlar yapıyorum.
Bunu özellikle vurgulamak istedim çünkü bu yazıda anlattıklarımı bu dizideki diğer konuşmalarımla birleştirerek takip etmen daha kolay ve anlamlı olabilir.
Konumuza dönecek olursam kaygı bozukluklarının temelindeki psikolojik tehditlerden ikincisinin güçsüz kalma tehlikesi olduğunu söyleyebilirim.
Güçsüz kalmak, önemli bir psikolojik tehdittir çünkü kendimizi güçlü, yeterli, saygın görmek çok temel bir ihtiyaçtır.
Ben buradayım, kendim olarak varım, kendi kararlarımı verebilirim diyebilmek insanı iyi hissettirir.
Güçlü olmak hem kendine hem de çevrene güven verir.
Hem kendine hem de çevrene yetebildiğini hissetmek iç huzuru sağlar.
Her türlü stresli olayda, travmada ilk ihtiyaç duyulacak şeylerden birisi de güçlü olmaktır.
Güçlü ve kontrollü hissetmek ilişkilerde de güven verir.
Bu yüzden de yalnız kalmamak açısından da önemlidir.
Sevdiklerini korumak, onların ihtiyacı olduğunda destek olmak yakın ilişkilerde insanları birbirine bağlar.
Dolayısıyla güçsüz kalma tehlikesiyle karşı karşıya kalmak kaygı duygusunu tetikler.
Eğer arada sırada ya da çoğunlukla kendine güven sorunların varsa, sorunlu durumlarla başa çıkmakta zorlanıyorsan ve sıkıştığını görüyorsan, kendine saygın düşükse, negatif bir iç sesin varsa bu durumda her an güçsüz kalma tehlikesiyle karşı karşıya olursun.
Seni güçsüz hissettirecek kişiler ve durumlardan kaçınırsın çünkü güçsüz kalma hali çok nahoş bir his verir.
Alınganlıklar yaşayabilir, eleştirel kişilere karşı fazla tepkisel davranabilirsin.
Bunun temelinde güçsüz kalma tehlikesine yönelik duyduğun kaygılar olabilir.
Kendine saygın, güvenin düşükse belirsiz durumları belirli hale getirmeye çalışırsın.
Böylece hazırlık yapabileceğini ve güçsüzlüğünü telafi edebileceğini düşünürsün.
Aniden gelişebilecek olaylar bu yüzden sana tedirginlik verir çünkü hazırlıksız olursan gerekeni yapamayabileceğini zannettiğin için bu tür durumlar seni bastırmaya çalıştığın güçsüzlüğünle yüzleştirir.
Bu yönünün dışarıdan görülmesini de istemezsin.
Diğerlerinin gözünde güçsüz kalırsan onların saygısı azalabilir ve yalnız kalma tehlikesini tetikleyebilir diye düşünürsün.
Gördüğün gibi güçsüz kalma tehlikesine yönelik bir algı beraberinde hayatın birçok alanını etkileyebiliyor.
Başta özgüven sorunları olmak üzere sınır koyma sorunlarının, hayır diyememenin, birçok farklı kaygı bozukluğunun temelinde kendine saygı duymakla ilgili sorunların ön planda olduğunu görüyoruz.
Kendine şefkat duymamak, kendini acımasızca eleştirmek, mükemmeliyetçi standartlarla sürekli yetersiz hissetmek gibi durumlar temelde güçsüz kalma tehlikesini besler.
Bu noktada peki ne yapmak gerekir sorusu aklına gelebilir.
Tabii ki söylenebilecek ve yapılabilecek çok şey var.
Her zaman önerdiğim gibi öğrendiğin ve fark ettiğin şeyleri toparlayacak sistematik bir çerçeveyi izleyerek bu tehdit algısı konusunda birçok şey yapabilirsin.
4 basamaklı bir çerçeveyi anlattığım Kendinin Terapisti Ol kitabımı okuyarak bu konuda bazı adımlar atmaya başlayabilirsin. Aşağıdaki linkten bilgi alabilirsin.
https://www.cemgumus.com/kendinin-terapisti-ol/
Kendine iyi bak. Kendine iyi baktığın oranda kendine saygın artacak ve güçsüz kalma tehlikesine karşı bağışıklığın artacaktır.
Uzm. Psk. Cem Gümüş
