Psikiyatrist, uzman psikolog, klinik psikolog, yaşam koçu veya aile dizimi terapisti… Birine gitmeyi düşünüyorsunuz, ancak kime, nasıl ve neden güvenebileceğinizi bilmiyorsunuz. Ülkemizde ruh sağlığı ile ilgili standartlar ne yazık ki yeterince oturmuş değil. Ruh sağlığı meslek yasasının bulunmaması, piyasada çok çeşitli ve karmaşık uygulamaların olmasına neden oluyor.
Bu yazıda, psikolojik hizmet türlerini daha iyi anlamanız için bir rehber sunuyorum. Ben, klinik psikoloji alanında uzmanlaşmış bir psikolog olarak bireysel ve çift terapisi konusunda uzmanlaştım. Ayrıca psikolojik danışmanlık ve rehberlik eğitimi aldım. Hem psikiyatristlerle çalışma deneyimim var hem de bireysel ve grup terapileri ile farklı yaklaşımları deneyimleme fırsatı buldum. Bu nedenle, hangi hizmet türünün hangi durumlarda daha uygun olduğunu açıklamak istiyorum.
Psikolojik Hizmet Türleri: Dört Ana Kategori
Psikolojik destek türlerini dört ana grupta inceleyebiliriz:
- Tıbbi Hizmetler
- Terapi
- Koçluk
- Alternatif Yaklaşımlar
1. Tıbbi Hizmetler
Eğer yaşadığınız semptomların hormonal, genetik ya da fiziksel bir boyutu varsa tıbbi destek almanız gerekebilir. Bu hizmetler, tıp eğitimi almış psikiyatristler tarafından sağlanır ve şu yöntemleri içerir:
- İlaç Tedavisi: Psikiyatristlerin özel eğitim aldığı bir alandır. Nörologlar ya da pratisyen hekimler de ilaç yazabilir ancak psikiyatristlerin bu konuda uzmanlaşmış olması onları tercih sebebi yapar.
- TMS, EKT (şok tedavisi): Beyne uyarılar veren özel tedavi yöntemleridir.
- Hastane Yatışı Gerektiren Tedaviler: Örneğin, bağımlılık tedavileri.
Psikiyatristler, 6 yıllık temel tıp eğitiminin ardından 4 yıllık psikiyatri ihtisası yaparak bu alanda uzmanlaşır. Ancak terapi eğitimi genellikle bu sürecin dışında kalır ve özel eğitimlerle sonradan alınır. Bu yüzden devlet kurumlarında çalışan bir psikiyatrist, genellikle terapiden ziyade tıbbi tedavi sunar.
2. Terapi
Terapi, bireyin sorunlarını anlaması, çözüm yolları bulması ve yaşam kalitesini artırması için verilen bir destektir. Terapiler, genellikle psikiyatristler, psikologlar ve psikolojik danışmanlar tarafından uygulanır. Ancak terapi hizmetinin kaliteli olabilmesi için kişinin temel psikoloji bilgisi sağlam olmalıdır.
Psikologların lisans eğitimi (4 yıl) bireyi anlamaya yönelik birçok temel bilgi sunar. Ancak bu süreç, bireyi tam anlamıyla bir terapist olarak yetiştirmez. Terapist olmak isteyen bir psikolog, lisans eğitiminin ardından yüksek lisans veya özel eğitimlerle bu beceriyi geliştirmelidir. Lisans eğitimi sonrası herhangi bir ek eğitim almamış bir psikologdan terapi hizmeti alırken dikkatli olmanız gerekir.
3. Koçluk
Koçluk, bireylerin hedeflerine ulaşmalarını sağlamak için rehberlik sunar. Yaşam koçluğu, kariyer koçluğu veya ilişki koçluğu gibi farklı türleri vardır. Ancak koçluk hizmeti, terapi veya tıbbi destekten farklıdır. Ruhsal sorunlar ya da psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde değil, hedef belirleme ve motivasyon artırma gibi konularda destek sunar.
4. Alternatif Yaklaşımlar
Aile dizimi, nefes terapisi veya enerji çalışmaları gibi alternatif yöntemler, kişisel gelişim veya içsel farkındalık sağlamak amacıyla sunulan hizmetlerdir. Ancak bu tür yaklaşımlar, bilimsel temelden çok, bireysel deneyimlere dayanır. Bu nedenle, bu hizmetleri alırken hem sağlayıcının deneyimini hem de yöntemin sizin için uygun olup olmadığını dikkatlice değerlendirmelisiniz.
Hangi Hizmet Sizin İçin Uygun?
Hangi hizmetin sizin için uygun olduğuna karar vermek, yaşadığınız sorunun niteliğine bağlıdır:
- Fiziksel veya biyolojik temelli rahatsızlıklar için bir psikiyatristten tıbbi destek alın.
- Psikolojik destek ve derinlemesine analiz için terapistlerden faydalanabilirsiniz.
- Hedef odaklı bir rehberlik istiyorsanız, koçluk hizmetleri uygun olabilir.
- Kişisel gelişim ve farkındalık için alternatif yaklaşımları değerlendirebilirsiniz.
Doğru hizmeti seçmek, ruh sağlığınız için atacağınız en önemli adımdır. Kendiniz için en uygun seçeneği bulduğunuzda, destek almaktan çekinmeyin.
