ÖZET
- Katarsis yani duygusal boşalım biz terapistlerin çok önemsediği bir deneyimdir.
- Çünkü katarsisle birlikte insanlar kendi iç dünyalarında pozitif anlamda önemli kırılma noktaları yaşayabiliyorlar.
- İyi bir katarsis için bazı şeylere dikkat etmek gerekiyor.
- Mesela duygularla ilişkinin sağlıklı olması, duygularla temasının gelişmiş olması, duyguları tolere edebilmenin güclü olması ve bu duyguları ifade edebileceğin bir alanın yaratılmasıdır.
- Özellikle de bu katarsis deneyimini seni anlayabilecek, güvenebileceğin birine karşı yapman önemlidir.
- Açıkçası psikoterapi uzmanlarının iletişim becerileri gelişmiş olduğu için az önce saydığın gereklilikleri yerine getirme konusunda önemli fırsatlar sağlayabiliyor.
Duygular hayatının çok önemli bir boyutu ama belki de duygularınla pek barışık değilsin.
Duyguları hissetmeyi ve ifade etmeyi bir zayıflık olarak görüyor olabilirsin.
Duyguların moral bozmaktan başka bir işe yaramadığını düşünebilirsin ancak duygularla aranı iyi tutarsan sana köstek değil destek olacaklardır.
Bu yazıda duygusal boşalım -katarsis- konusundan bahsettim çünkü duygularla olan ilişkini anlayıp kronik sorunlarına çözüm arayışındaysan bu videoda anlattıklarıma mutlaka ihtiyacın olacaktır.
Katarsis nedir?
Sevgili Gökha’nın, Gökhan Çınar’ın programına verdiği Katarsis ismi aslında psikolojide bilinen önemli bir kavramdır.
Özellike Sigmund Freud’un kendi terapi yaklaşımında da vurguladığı önemli kavramlardan birisidir.
Psikoterapinin önemli hedeflerinden biriside katarsis deneyimi yaşatmasıdır.
Katarsis, özel bir aktivite ya da deneyim sonrasında yoğun bir duygu boşalımı yaşamaktır.
Bu duygu özellikle üzüntü, öfke gibi duygulardır.
Örneğin, bir yakınını kaybeden birisi bu haberi aldığı an duygularını serbest bıraktığında hissettiği üzüntüyü ağlayarak derinden ve yoğun şekilde yaşayacaktır.
Ya da yaşadığın kırıcı bir olayı düşünelim.
Bu olay sana sorulduğunda, o olayı hatırladığında eşlik eden hayal kırıklığı ve öfke açığa çıkabilir.
Bunu aşağıda anlattığım gerekliliklere uygun yaşamaya izin verirsen katarsis deneyimi yaşamış olursun.
Katarsis neden önemlidir?
Duygularla temas kurup o duyguların boşalmasına izin vermezsen bunlar bedende yıllarca depolanır.
O duyguları çağrıştıran konuları hatırladığında da bastırılan duygular aynı yoğunlukta tetiklenebilir.
Sonra yine bastırmaya çalışırsan bu kısır döngü olarak devam eder.
Bunu yokuş yukarı çıkan arabaya benzetebiliriz.
Zorlanınca geri dönüyor ama düzlüğe çıkmak için devam etmesi gerekli.
Katarsise ihtiyaç duyabileceğinin işaretleri nelerdir?
Geride bırakmakta zorlandığın travmaların varsa, bu olumsuz deneyimler hayatını alttan alta etkilemeye devam ediyorsa
İlişkilerinde problemler yaşıyorsan
Tekrar eden kronik sorunların varsa
Mantıklı gördüğün şeyleri olumsuz duygular nedeniyle uygulamaya geçirmekte zorlanıyorsan
Duygularını genel olarak bastırdığını ve bu yüzden içsel bir gerginlik yaşadığını fark ediyorsan
Katarsis deneyimini yaşaman belirli blokajları açmanı kolaylaştırabilir.
Katarsis için 4 şeye dikkat etmeni öneriyorum.
1. Duygularla ilgili olumsuz düşünceleri düzeltmek
Duygular zayıflıktır, göstermemek gerekir
Duyguları gösterirsem ilişkide saygınlığım azalır, gibi düşüncelerin olabilir.
Halbuki o refleksi çıkardığında karşı taraf destek verir.
2. Duyguları fark etmek, temas etmek, netleştirmek
Kaygı, öfke üzüntü, hayal kırıklığı, hüzün gibi duyguları fark edip, onlarla temas ederek netleştir.
3. Duyguları hissetmeyi tolere etmek
O duygular rahatsız edici olsa bile tolerans penceresinde kalabilirsin.
Tabi bunun için ortamın ve dinleyen kişinin güvenilir hissedilmesi önemlidir.
Toleransın gelişmesi kas gelişmesi gibi bir şeydir.
4. Açıklıkla ifade etmek
Duygu kelimelerini kullanarak, konudan sapmadan, acele etmeden, bedensel boşalımı da serbest bırakarak mümkündür.
Duygu ifadesini, katarsisi kendi kendine yazarak, konuşarak ya da sanatsal yollarla da yapmak mümkün ancak daha yoğunluklu ve etkili olan yol iyi bir dinleyici olan güvendiğin birisine yapmaktır.
Bunun etkisi çok daha farklı oluyor.
Bunların birisi bile eksik olursa katarsis deneyimi yarım kalır ve tam olarak gerçekleşemez.
Kendi kendine bunların hepsini de yapabilmen kolay olmayabilir.
Bu noktada bir terapistten destek almayı düşünebilirsin.
Terapi, katarsis konusunda birçok avantaja sahiptir.
Duygularla ilgili yanlış düşüncelerini analiz edip düzeltme fırsatı bulabilirsin.
Terapistin, duygularını fark etmene ve netleştirmene yardımcı olur.
Duygusal yoğunluğunu tolerans penceresinde, tolere edebileceğin düzeyde tutmanı kolaylaştırır.
Yüzeysel konulara kaymanı önler, yoğun duygusallık içeren konularda duygularını hassas şekilde kaldırabileceğin yoğunlukta tutmanı sağlar.
Bu duyguları seans odasında açıklıkla ifade etmeni ve katarsis deneyimini yaşamanı sağlar.
Duygu yoğunluğunu katarsis deneyimiyle serbest bırakmada, duygu odaklı terapi ve EMDR benim oldukça faydalı olduğunu gözlemlediğim ve kullandığım 2 yaklaşımdır.
Açıkçası iletişim becerileri ve duygu teması iyi olan her terapist hangi terapi yaklaşımını kullanırsa kullansın katarsis deneyimi konusunda danışanlarına yardımcı olabilir.
Uzm. Psk. Cem Gümüş
