Bilişsel Davranışçı Terapi

Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir?

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), kişinin günlük yaşamında problemlere neden olan düşünce ve davranışlarını düzenleyerek rahatsız edici hislerini değiştirmeyi amaçlayan bir psikoterapi yaklaşımıdır. Birçok farklı problem türünde etkili sonuçlar alındığını gösteren yüzlerce bilimsel araştırma ile BDT’nin etkinliği kanıtlanmıştır. Bilişsel Davranışçı Terapi birçok problem alanında şu anda dünyada en yaygın olarak kullanılan psikoterapi yaklaşımlarının başında gelmektedir ve daha sonradan geliştirilen birçok psikoterapi yaklaşımına da esin kaynağı olmuştur.

BDT birbirini tamamlayan iki psikoterapi yönteminden oluşmaktadır: Bilişsel Terapi ve Davranışçı Terapi

Bilişsel terapi, insanların dünyayı daha farklı bir açıdan, gerçekçi ve daha yararlı bir bakış açısıyla görmelerini sağlamaktadır. Bunun ilk aşaması düşünme sürecindeki olumsuz düşünme eğilimlerini ve kişinin hisleri üzerindeki etkilerini belirlemektir. Bilişsel terapi kişiye düşüncelerini incelerken bu düşüncenin doğru ya da yanlış olduğunu gösterebilecek türdeki kanıtlara objektif olarak bakmasını teşvik eder, aynen bir mahkemedeki hakimin eldeki delillere tarafsız bir şekilde bakması gibi. Örneğin, birisi sokakta yürürken yakın bir arkadaşının selam vermeden ve ona aldırmıyormuş gibi bir görünümle geçip gittiğini görmektedir. Eğer depresyon gibi bir problemi varsa muhtemelen reddedilme hissi ve ‘kimse beni sevmiyor’ gibi olumsuz bir düşünce içine girilebilir. Bu noktada terapist bu duruma odaklanılarak arkadaşın bu davranışının arkasındaki diğer makul nedenleri (bir yere yetişme telaşında olmak, gözlük takmamış olmak ya da sadece fark etmemiş olmak) gözden kaçırmadan objektif bir değerlendirme yapması konusunda kişiyi cesaretlendirmektedir. Bu alternatif düşünceler bulunduğunda kişi rahatsız edici durumlara daha gerçekçi şekilde bakarak daha iyi hissetmeye başlar

Davranışçı terapi ise, duygusal rahatsızlıklara farkında olunmadan neden olan ve bunları sürdüren davranışları ele alarak daha faydalı bir şekilde nasıl hareket edebileceklerini öğrenmelerine yardımcı olur. Bu tür davranışlar kısa vadede rahatlık sağlasa da uzun vadede problemin sürmesine neden olmaktadır. Örneğin, yükseklik korkusu olan birisinin sürekli kaçınması korkusunu daha da pekiştirmektedir. Bu yüzden kaçınma konusunda neler yapabileceğini öğrenmeye ihtiyacı vardır. Kaçınmanın yanında sürekli onay ve güvence aramaya çalışmak gibi diğer türdeki davranışlar fobiler, obsesif kompulsif bozukluk ve sağlık kaygısı gibi birçok problemin temelini oluşturmaktadır. Davranışçı terapide problemle bağlantılı davranış alışkanlıklarını değiştirmenin yanında yeni alışkanlık ve becerilerin kazanılması konusunda beceri eğitimleri de düzenlenmektedir. Örneğin, hayır diyebilme becerisi, kendini etkili şekilde ifade edebilme, stresle başaçıkma, gevşeme yöntemleri, problem çözme yöntemleri vb.

Bilişsel Davranışçı Terapinin 10 tane önemli unsuru bulunmaktadır.

• Daha çok şimdiki zamandaki düşünce ve davranışlara odaklanılır
• Problemler ve hedefler somut ve net bir şekilde belirlenir
• Problemlerin neden kaynaklandığına yönelik net açıklamalar yapılır
• Eldeki kanıtlara dayanır
• Terapist ve danışan işbirliği içinde hareket eder
• Terapi görüşmelerinin belirli bir yapısı vardır
• Kişi kendi kendisine nasıl yardım edebileceğini öğrenir ve bunları hayatı boyunca kullanabilir
• Ev ödevleriyle öğrenilenlerin doğrudan hayata geçirilmesi teşvik edilir
• Yeni fikirler terapi boyunca test edilir
• İlerlemeler testlerle objektif olarak ölçülerek gelişmeler takip edilir

Uzm. Psk. Cem Gümüş