- Agorafobi hem senin hem de yakınlarının yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir sorun türüdür.
- Bu sorunu aşabilmen için öncelikle yaşadığın durumun nedenlerini anlaman gerekiyor.
- Kaygı kısır döngüsü, işlenmemiş travmalar ve kaygılı bağlanma stili gibi nedenlerin, agorafobinin temelindeki önemli etkenler olduğunu söyleyebilirim.
- Eğer agorafobi konusunda kendinde ya da bir yakınında anlaşılması gereken noktalar olduğunu düşünüyorsan bu konudaki videoyu izleyebilir ya da yazıyı okumaya devam edebilirsin.
Agorafobin varsa ya da bir yakınında varsa bu sorunun hayat kalitesini ne kadar düşürdüğünü biliyorsundur.
Agorafobisi olan birisine üstüne git geçer demek küfretmek gibi gelir çünkü bu korkuların üzerine gitme fikri göz göre göre ateşte yürümek gibi hissettirir.
Agorafobin varsa belki de anlaşılmadığını hissediyorsun.
Kimse seni anlamıyor hatta belki sen de kendini anlamıyorsun.
Dolayısıyla da bu sorunu nasıl çözebileceğini bilemiyorsun.
Bu yazıda Agorafobi nedir ve neden olur? konusu ile ilgili birkaç bilgi paylaştım.
Kendinde ya da bir yakınında bu sorun varsa beni dinleyebilirsin. Her iki durumda da anlatacaklarım faydalı olacaktır.
Agorafobi nedir?
Agora açık alan demektir. Agorafobiyi açık alana çıkma korkusu olarak tanımlayabiliriz.
Güvende hissettiğin yer dışında bir yere gittiğinde, “Orada bir şey olursa zor duruma düşerim, oradan uzaklaşmam çok zor olur veya kaçamam, bundan zarar görürüm.” şeklindeki düşüncelerin eşlik ettiği bir sorundur.
Çaresiz duruma düşmek, rezil olmak, yalnız kalmak, bir şey yapamayacak olma düşüncesi çok rahatsızlık verir.
Bu durumu tetikleyebilecek her türlü durum kaygı verir.
Hatta bu kaygı panik atak şeklinde görülebilir. O yüzden de panik bozuklukla agorafobi paralel şekilde olabiliyor.
Bu sorunun adı açık alan fobisi olsa da asıl sorun açık alana çıkmak değil; güvenli alandan uzaklaşmaktır.
O yüzden yalnız başına AVM’ye gitme, uzak bir yere seyahat etme, tatile gitme gibi durumlarda tetikleyebilir.
Eğer bu tür yerlere gitmen gerekiyorsa da mutlaka bir yakınının yanında olmasını istersin.
Böylece bir şey olursa o kişinin müdahale edip çözümleyebileceğine güvenirsin.
Agorafobi neden olur?
Agorafobinin neden olduğuyla ilgili çok şey söylenebilir ve her bireyin kendine göre farklı nedenleri olabilir.
Genel kaygı halini etkilemede biyolojik etkenlerin de rol oynadığına yönelik çalışmalar var ancak agorafobinin güçlü nedenleri arasında çoğu zaman biyolojik etkenlerin ön planda olmadığını söyleyebiliriz.
Agorafobi, karmaşık psikolojik süreçlerin bir yansıması olabiliyor.
1. Kaygı kısır döngüsü
Yüzeysel düzeyde bakacak olursak kaygı kısır döngüsünde kaygılandığın için seni tetikleyen durumlardan kaçınırsın.
Kaçınıp önlem aldıkça -evde kaldıkça ya da bir yakının olmadan dışarı çıkmadıkça- gerçekle yüzleşmiyorsun ve bu yüzden de kaygı devam ediyor.
2.Travma
Çaresiz, güçsüz, güvensiz hissettiğin, yalnız kaldığın, kayıp yaşadığın, zarar gördüğün tarzda travmalar yaşadıysan ve bu olumsuz deneyimleri işleyip sindirmediysen kaygı sorunlarına, hassasiyete neden olabilir.
Geçmiş olumsuz deneyimler ve travmalar her zaman aktif olarak rahatsız etmeyebiliyor.
Bu olayları tetikleyen güncel deneyimler, bir nevi yarayı kaşımak hatta kanatmak gibi bir şey yapabiliyor.
Mesela geçmişte yaşadığın bir kaybın yasını yeterince iyi şekilde tutmayıp bazı duyguları bastırdıysan bu deneyim uyku halinde kalabilir.
Bu yarayı tetikleyebilecek bir haber duyduğunda -örneğin, komşunun vefatı- eğer bilinç dışı düzeydeki yaraların aktive olursa bastırdığın duygular gün yüzüne çıkabilir.
Bu da duygu yoğunluğunu artırıp daha sonra kaygı kısır döngüsüne dönüşebilecek bir süreci başlatabilir.
İşlenmemiş travmalar tetiklenince oluşan sıkıntı ve panik atak eğer iyi işlenmezse, sonra da kaçınma-önlem davranışlarıyla pekişirse agorafobi kısır döngüsü oluşabilir.
3.Kaygılı bağlanma stili
Kaygılı bağlanma stili, agorafobiyle bağlantılı olabilen bir durumdur.
Kaygılı bağlanma stilinde, ilişkilerde sevdiğin kişileri kaybetme ya da terk edilme korkuları yaşama ön plandadır.
Bu korkular bazı kişilerde agorafobi şeklinde de yaşanabilir.
Eğer ilişkide belirli sorunlar varsa, kişi güvende hissetmiyorsa, kaygı kısır döngüsünü tetikleyecek bir durum yaşanabilir.
Buraya kadar genel nedenlerden bahsettiğimin farkındayım çünkü agorafobide gerçekten karmaşık süreçler olabiliyor.
Kişiye özel bir değerlendirme yapıp bunun nedenlerini analiz etmek çok önemlidir.
Buraya kadar anlattıklarım bazı fikirler verip düşünmeni sağlayabilir.
Sorunun nedenlerini anladığında, o sorunu nasıl yenebileceğini, nasıl çözebileceğini de otomatik şekilde anlayabilirsin.
Uzm. Psk. Cem Gümüş
