Anksiyete krizi anında yaşadığın birçok bedensel değişiklik vardır.
Çarpıntı, terleme, sıcak basması, nefes almada güçlük, baş dönmesi, karın ağrısı ya da hissizleşme-donma gibi durumlar kaygılanan bir bedende görebileceğimiz değişikliklerdir.
Panik atak gibi anksiyete krizi anlarında bu hisler korkutucu düzeyde güçlü olabiliyor.
O zaman da “Bana neler oluyor?” diye kaygılanman çok doğal.
Bunu hemen patolojik bir bozukluk-hastalık gibi görürsek işler daha da karışıyor.
İyi bir haberim var;
Strese bağlı bedensel değişiklikler bir bozukluk değil normal tepkilerdir.
Bunu anlamak bile anksiyete ataklarını, krizlerini sakinleştirir.
Uyarmak istediğim bir şey var:
O da, bu tür rahatsız edici hislerde önce doktora gidip gerekli tüm tetkikleri yaptırmandır.
Doktor; bedensel olarak sağlıklı olduğunu, strese bağlı anksiyete atağı yaşadığını teyit ettiyse ancak o zaman burada anlatacaklarım geçerli olacaktır.
Nasıl olur da psikolojik anksiyete krizi anında bedende bu denli değişimler olur? Sıkıntılar nasıl bu kadar hasta hissettirecek kadar yansıyabilir?
Bunun cevabı, amigdala mekanizmasındadır.
Orta beyin, tehlikelerden koruma mekanizmasıdır.
Yeme içme kadar önemli ihtiyaç hayatta kalmak güvende olmaktır.
Beyin o yüzden radarıyla sürekli takip ediyor ve eğer bir tehlike sinyali verirse amigdala bedene diyor ki; bir şeyler yap.
Duruma göre ”ya savaş, ya kaç, ikisi de olmuyorsa don”.
Bedensel değişiklikler de bu 3 savunma mekanizmasının uzantısıdır.
Diyelim ki şeker hastasısın ve bu yüzden de bulaşıcı hastalıklar sağlığın için tehlikeli.
Hastalık kapabileceğini düşündüğün bir durumla karşılaştığında amigdala bunu fark eder alarm verir.
Oradan kaçınmaya çalışırsın.
Kaçındın ama evde “Ya kaptıysam.” diye düşünürsen ve anksiyete yükselirse alarm dozu artar.
Çarpıntı, terleme olabilir.
Bunlar artınca “Hasta mıyım?” diye iyice korkup, panikleyip anksiyete krizine girdiğin anlar yaşayabilirsin.
Beynin sana bir şeyler yap diyordur.
Ya da belki de çok sıkıştın ve donma reaksiyonu oluştu.
Hissizleştin, bir şey düşünemez gibi hissettin.
Bu böyle olmaz dedin ve savaş tepkisi olarak doktora gitmeye karar verdin.
Hastalık olmadığı anlaşılınca rahatladığını fark ettin.
Amigdala o an tehlike olmadığını anlayınca sakinleşir ve bedene de sakinleşme yansır.
Bu örnekte savaş-kaç-don reaksiyonu aslında tehlikeyle başa çıkmayı sağlamaya çalışıyor.
Anksiyete anındaki bedensel değişiklikler de, savaş-kaç reaksiyonuna hazırlık yapmak için ortaya çıkan doğal reaksiyonlardır.
Tehlike algısı düzelince bu hisler de düzelir.
Fakat tehlike algısı gerçeklere değil de bilinç dışına-travmalara dayanırsa o zaman kronik bir anksiyete bozukluğu oluşabilir.
Peki anksiyeteye eşlik eden tüm bu hislerin her birinin ayrı ayrı mantıklı açıklamaları olduğunu biliyor musun?
Anksiyete krizi anındaki çarpıntı, terleme, titreme, baş dönmesinin sağlıklı bir işlevi var.
Bu detaylı bir konu olduğu için Panik Atak ve Anksiyete Bozukluklarındaki Bedensel Hislerin Detaylı Açıklaması adlı yazıda daha fazla bilgi paylaştım.
Anksiyete bozukluklarındaki bedensel hislerin nedenlerini anlamak açısından mutlaka okumanı öneririm.
Uzm. Psk. Cem Gümüş
