Denge Modeliyle yaşamını yeniden nasıl dizayn edebilirsin?
Doğa bir denge üzerine kurulu.
Aynı şekilde bedenimizin de kendi içinde bir dengesi var.
Genel olarak yaşamın bir dengesi var.
Ama modern yaşamda bu dengeyi tam olarak sağlayamayabiliyoruz.
Çünkü kompleks bir yaşam ve kendi doğamızın dışında da yapmamız gereken şeyler oluyor..
Bu koşullarda belki sen de birçok şeye yetişemediğini hissediyor olabilirsin.
Yaşamını yeterince verimli, kaliteli, dengeli bir şekilde sürdüremediğini ve içten içe bir şeyler eksik olduğunun sen de farkındasın.
Bu yazıda sana Denge Modeli denilen çerçeveyi anlatacağım.
Bu çerçeveyi öğrenerek yaşamını genel olarak analiz edip, nelere ihtiyaç duyduğunu ve nelere dikkat etmen gerektiğini daha iyi anlayabilirsin.
Böylece yaşamındaki kaliteyi, verimliliği, dengeyi nasıl sağlayacağınla ilgili önemli bir adım atma şansın olacak.
Yazının sonunda Denge Modelini uygulamaya geçirebileceğin 3 basamaklı yolu da anlattım, o yüzden sonuna kadar okumanı öneririm.
Denge Modeli, yaşama bütünsel olarak kolayca bakabilmeni sağlayan ve birçok amaç için farklı şekillerde de kullanılabilen güzel bir model.
Nusret Pezeşkiyan adlı psikiyatrist ve psikoterapist tarafından geliştirilen, Pozitif psikoterapinin içinde kullanılabilen bir modeldir.
Pozitif psikoterapi de benim kendi çalışmalarımda sıklıkla kullandığım ve EMDR yanında en ön planda olan model.
Bizim kendi kültürümüze de uygun sonuçlar veriyor.
Denge Modelinde 4 temel alan olduğu düşünülüyor.
- Beden
- İlişki
- Başarı
- Gelecek-Anlam-Maneviyat
Genel olarak yaşam bu 4 alandan ibaret.
1. Beden Alanı:
Adı üzerinde bedensel tüm ihtiyaçlarını içeren, bedensel her türlü faaliyetin bulunduğu alan.
Yeme-içme, uyku, hareket etme, cinsellik, gevşeme, rahatlama gibi birçok bedensel ihtiyaç bu alandadır. Çok çok önemli.
Denge Modelinde de beden alanını en tepe noktaya koyuyoruz.
Çünkü sağlam kafa sağlam vücutta bulunur.
Bedensel olarak iyi ve yeterli olduğunda aslında bu diğer alanlara da olumlu olarak yansıyor.
2. İlişki Alanı:
Diğerleriyle kurduğun ilişkiler ve bu alanda yaptığın her şeyi içeriyor.
Sevmek, sevilmek, değer görmek, onaylanmak, bağ kurmak, takdir edilmek gibi ihtiyaçlar bu alanda karşılanıyor.
Tüm sevdiklerinle kurduğun ilişkiler, annen, baban, eşin, çocukların, arkadaşların, meslektaşların ve diğer tüm insanlarla kurduğun her türlü ilişki de bu alana giriyor.
O yüzden çok çok önemlidir.
3. Başarı Alanı:
Özgüven, başarı, yeterlilik, yetkinlik, güç-kontrol gibi ihtiyaçlarını karşıladığın alan başarı alanıdır.
Gündelik hayattaki sorumlulukların, görevlerin, işin yani performansa dayalı yaptığın her şey başarı alanına giriyor.
Bu da çok önemli bir diğer alan.
Bu arada yeterli hissetmek için her şeyi en iyi şekilde yapmak gerekmiyor.
Kendi kusurlarının, eksikliklerinin, geliştirmen gereken noktalarının farkında olup aynı zamanda bu başarı alanında yeterli hissedebilirsin.
“Ben öğrenebilirim. Zorlukların üstesinden gelebilirim.” hissini taşıyabilmek başarı alanında önemlidir.
4. Gelecek-Anlam-Maneviyat:
Kendine güvende hissetmek, geleceğe pozitif bakabilmek, belirli hedeflerinin olması, bir rotada ilerliyor olduğunu hissedebilmek bu alana girer.
Aynı zamanda anlamlı yaşadığını hissetmek, yaşamında belli anlamların, değerlerinin olması, maneviyatının olması da bu alana giren önemli ihtiyaçlardır.
Şu anda bu yazıyı okurken kendinde belli noktaları geliştirmek için 4. alan faaliyetini gerçekleştiriyorsun.
Diğer 3 alanda daha doyumlu, tatminkar, huzurlu bir hayat için arayış içindesin ve şu anda bu yazıyı okuyorsun.
Dolayısıyla bu 4. alan diğer 3 alan konusunda neler yapacağını, nasıl bir yol izleyeceğini gösteren bir paket programdır.
Sana bir rota çizer.
Belli değerler, yaşam felsefeleriyle diğer 3 alana ne kadar önem vermen gerektiğini sana gösterir.
Denge Modeli bu şekilde 4 alana ayrılır.
Birçok sorunun temeli de Denge Modelindeki enerjinin aslında yeterince dengeli dağıtılmaması nedeniyle olur.
Birçok psikopatolojiyi, psikolojik problemi, kronik stresi Denge Modeli üzerinden açıklama şansımız var.
Bu Denge Modelin aslında birçok farklı şekilde kullanabiliyoruz.
Enerjinin dengesiz dağıtılmasına örnek verecek olursam;
Kişi, başarı alanına yeterince enerji harcamıyor, ilişki alanından beslenmeye çalışıyor, sürekli düşünüyor ve enerjisini bu alana ayırıyor.
O zaman kendi içinde özgüven sorunları,anlamsızlık sorunları yaşayabilir.
Çünkü ilişki alanında bunları yeterince karşılayamayınca kendini değersiz hissetmeye başlayabilir.
Diğer bir örnek; kişi ilişki alanına zaman ayırmak yerine başarı alanına çok fazla enerji harcıyor.
O zaman da bu durumu işkoliklik olarak tanımlayabiliriz.
Belki ilişkilerde belli sorunlar yaşayabilir ve bunun yanında yalnızlık hissi, bağlanma problemleri de gelebilir.
Tabii şöyle bir durum da var;
Bir kişinin bağlana problemleri varsa bu yaşam alanlarında da belli travmalar yaşamışsa -örneğin; kişi erken dönemde yeterince sağlıklı ilişkiler kurmadıysa, kendi kendine bir şeyleri halletmeye çalıştıysa ve daha çok başarı alanı üzerinden takdir edilip onaylandıysa o zaman yetişkinlik hayatında da enerjisini daha çok başarı alanına harcayacaktır.- kişinin kendi alt yapısı da enerjini nasıl dağıtacağını yönlendirip şekillendiriyor.
İdeal koşullarda 4 alana enerjini dengeli bir şekilde ayırman önemlidir.
Tüm alanlara eşit dağıtmak tabii ki pratik olarak pek mümkün olmayabilir.
İçinde bulunduğun duruma göre bazı alanlara daha çok enerji harcaman gerekebilir.
Ama bazı alanlara çok az enerji harcayıp bazı alanlara da çok fazla enerji harcıyorsan o zaman bu beraberinde belli sorunları getiriyor.
Belli hastalık dönemli, belli krizler ya da yaşamdaki ciddi kısıtlılıklar nedeniyle Denge Modelinde bazı kısıtlanmalar olabilir.
Mesela, salgın döneminde evde daha çok zaman geçirmek durumunda kaldığında aslında diğer alanların birçoğu da bundan negatif olarak etkilenebiliyor.
Bu kısa bir süre için tolere edilebilir.
Diyelim ki; yüksek lisans, doktora eğitimi alıyorsun, tez aşamasındasın. Enerjini daha çok bu alana ayırman gerekli olan bir şey.
Ama bunu çok çok uzun süre aynı şekilde devam ettirirsen orada sorun çıkıyor.
Denge Modelindeki alanlar çok temel ihtiyaçlara dayandığı için eğer sen Denge Modelindeki belli alanları ihmal ediyorsan aslında temel ihtiyaçlarını ihmal ediyorsundur.
Dolayısıyla tabii ki belli sorunlar çıkacaktır.
Denge Modelini Kullanarak Yaşamını Nasıl Daha Kaliteli Bir Hale Getirebilirsin?
Senin için 3 basamaklı bir egzersiz oluşturdum.
Bu 3 basamaklı egzersizi uygulayarak bu konuda önemli bir adım atabilirsin.
1. Basamak:
Öncelikle bu Denge Modelini bir kağıda çiz.
Daha sonra Denge Modeline bakarak bu 4 alanda ne durumda olduğunu düşün.
Beden, ilişki, başarı, gelecek-anlam-maneviyat alanını gözden geçir.
Hayatında bu konularda neler yapıyorsun?
Her bir alan için ne kadar yatırımın var?
Bunları düşün.
2. Basamak:
Denge Modelindeki herbir alan için neler yapabileceğini düşün.
Örneğin;
Beden alanı için; her sabah kalktığında 15-20 spor yapmak
Başarı alanı için; her gün zaman yönetimiyle alakalı olarak günlük program yapıp çalışmak
İlişki alanı için; ailene ayırdığın zamanla ilgili plan yapmak ya da geleceğin üzerine belli aralıklarla düşünmek
Her bir alan için birer tane alışkanlık edinmeni isteyeceğim.
3. Basamak:
Bu belirlediğin alışkanlıkların her birini gündelik hayatında nasıl uygulamaya dökeceğin üzerinde kafa yor.
Bu uygulamaya küçük küçük adımlarla niyetlen.
Bu süreçte Denge Modelini daha da verimli bir şekilde uygulamak istiyorsan seninle daha önce paylaştığım UYAN Yöntemi kullanabilirsin.
Uzm. Psk. Cem Gümüş
