Panik bozuklukta ilaç kullanımı nasıl olur?
Panik bozukluğun çözümlenmesi için ilaç mı kullanmalıyım?
Psikoterapi mi almalıyım?
İlaç kullanırsam bu ilaçlar nasıl etkide bulunuyor? şeklindeki sorularının cevaplarını bu yazıda ele alıyor olacağım.
Bu arada ben psikiyatrist değilim, klinik psikoloğum.
İlaç tedavisi psikiyatristlerin alanına girer, dolayısıyla bu videoda seninle paylaşacağım ilaçla alakalı bilgiler temel bilgi düzeyinde olacak.
Ben daha çok kendi alanım olan psikoterapiyle ilaçların birbiri arasındaki ilişkiye odaklanıyor olacağım.
Psikiyatride 4 tane temel ilaç grubu vardır.
- Antidepresanlar
- Antipsikotikler
- Anksiyolitikler
- Duygudurum Düzenleyiciler
Psikiyatrik sorunlarda bazı nörolojide kullanılan tarzda ilaçlar da eklenebiliyor ve yukarıdaki ilaç grupları dışında da irili ufaklı başka ilaç grupları da var ama temel düzeyde 4 grubun olduğunu söyleyebilirim.
Panik bozukluk sorunlarında da genel olarak antidepresanlar ve antisiyoliktler kullanılır.
Bu ilaçlarla alakalı önce bazı temel bilgiler vereceğim, böylelikle bu konuyu daha iyi anlama şansın olacak.
Antidepresanlar çıktığı ilk dönemlerde sadece depresyonun tedavisine yönelikmiş.
Daha sonraki dönemlerde, antidepresanların sadece depresyonda değil, belirli kaygı problemlerinde ve diğer psikiyatrik sorunlarda da işe yaradığı görülüyor.
Çünkü antidepresanların özellikle belirli takıntılı düşünceleri daha esnetebildiği, kaygı halini, bedensel hisleri biraz daha sakinleştirip, rahatlatabildiği şeklinde bazı faydaları olduğu görülüyor.
Bu yüzden de özellikle kaygı sorunlarında da sık kullanılan ilaçların başında geliyor.
Dolayısıyla antidepresanlar, panik bozuklukta da genel düşünce halini rahatlatmak, bedensel hisleri biraz daha sakinleştirmek gibi amaçlar için kullanılıyor.
Peki antidepresanlar beyne nasıl etki ediyor?
Antidepresanlar beyindeki nörotransmitter dengesini, yani beyindeki belli maddelerin dengesini sağlamaya çalışıyor.
Bunu beyine belli maddeleri ekleyerek yapmıyor.
Genelde böyle zannedilir ama aslında antidepresanlar beyindeki eksiklikleri telafi etmeye çalışmıyor.
Beyinde zaten var olan maddelerin daha verimli şekilde beynin kullanmasını sağlıyor.
Buna yönelik belli etki mekanizmaları var.
Dolayısıyla da zannettiğinin aksine antidepresanların bağımlılık yapma gibi bir riski yoktur.
İlaçlar kullanılmadığı zaman, hızlı şekilde bırakıldığında belli yan etkiler ortaya çıkabiliyor.
Bunun nedeni o beyindeki denge halinin hızlı bir şekilde değişmesiyle alakalı bir durum. Normalde birkaç günde rayına oturur.
Bunun birçok açıklaması var, kafanı karıştırmak istemiyorum.
Burada özetle söyleyebileceğim nokta antidepresanlar psikiyatride kullanılan ilaçlardır; bağımlılık yapan negatif etkileri yoktur.
Panik bozukluk sorunlarında da kullanılmaktadır.
Panik bozukluk sorunlarında en sık kullanılan 2. tür ilaçlar da anksiyolitiklerdir.
Anksiyolitik tarzdaki ilaçlar, bedendeki genel kaygı halini rahatlatmayı amaçlar ve bunu hızlı bir şekilde yapar.
Antidepresanlar daha dolaylı bir etkiye sahip olmalarına rağmen anksiyolitikler alındığı anda hızlı bir şekilde -birkaç dakikada hatta birkaç saniye içinde etki edenleri de var- etki eder.
Bu yüzden de bağımlılık yapma riski var, dolayısıyla da bu tür ilaçlar yeşil reçete ile satılıyor.
Panik atak sorunlarında bu ilaç özellikle hangi amaç için kullanılıyor?
Panik ataklar çok yoğun bir şekilde geldiğinde eğer tahammülünü çokça zorlayacak kadar seni kısıtlıyorsa, gündelik hayatta yaşam kaliteni önemli oranda etkiliyorsa ve ciddi kaçınmalar içine giriyorsan bu panik atak halinin seni korkutmaması için bir nevi güvence olarak bu ilaçları yanında taşıman istenebiliyor.
Bu ilaçların bağımlılık yapma riski olduğu için psikiyatristler temkinli ve kısıtlı bir şekilde bu ilaçları verir.
Dolayısıyla zaten bu ilaçları kullanırken psikiyatristin kontrolü altında olacağın için bağımlılık riski de denetim altında tutuluyor.
İlaçlarla alakalı tabi ki söylenecek çok şey var, kafanda birçok soru işareti oluşmuş olabilir.
Bu konuları şimdilik burada bırakalım, belli soruların varsa psikiyatristin bu konuları sana detaylı olarak açıklar. Tabi bunları sorman da gerekebilir.
Kafana takılan belli noktaları açık bir şekilde sorman bu konuda daha çok fayda sağlaman açısından da önemli.
Psikoterapi ile ilaçların arasındaki ilişki
Daha önce panik bozukluk yazı dizisinde; bu sorunların çözümlenmesinde önemli noktalar neler olduğunu, panik atak sorunlarını nasıl anlaşılacağını, bunun temelinde neler olduğunu ve çözümü için nelere dikkat edilmesi gerektiği yönünde birçok bilgiyi seninle paylaşmıştım.
Bunlardan özellikle;
Korku mekanizmasını anlamanın,
Panik bozukluğa neden olan kısır döngüyü fark etmenin,
Hangi noktalardan kırabileceğini öğrenmenin,
Panik bozukluğu devam ettiren 3 önemli alışkanlığın ne olduğunu öğrenmenin,
Panik bozukluğun temelindeki belirli psikolojik ve iç-dış etkenlerin neler olduğunu anlamanın panik bozukluğu kalıcı şekilde çözmede çok önemli olduğunu konuşmuştuk.
Zaten biz bu noktaları psikoterapide derinlemesine ele alıyoruz ve bunları uygulayabilir hale gelmeni sağlıyoruz.
Daha önce panik bozukluğun çözümlenmesinde 3 basamaklı bir yol izleyebieceğinden bahsetmiştim.
3. basamak ilaç ve psikoterapi desteği almaktır.
Şimdi bu noktada sadece ilaç alsam olmaz mı?
Psikoterapi almadan da yol alınamaz mı? şeklinde kafanda bazı sorular olabilir.
Öncelikle şunu netleştirmek istiyorum;
Bunu psikoterapist olduğum için söylemiyorum ama sana tavsiyem, eğer panik bozukluk sorunun varsa imkanlar dahilinde bir psikoterapi desteği almanı öneririm çünkü kalıcı bir şekilde bu sorunları çözümleyebilmek için daha önce de anlattığım noktaları hayata geçirebilmeyi hızlandırmak açısından psikoterapi en etkili ve verimli yol olacaktır.
Aynı zamanda bunu psikoterapist olan pskiyatristler de söylüyor. Dolayısıyla bu konuyu önemsemeni tavsiye ederim.
Eğer imkanlar yoksa, bulunduğun çevrede bu konuyla ilgili terapi alabileceğin bir uzman yoksa, maddi anlamda zorlanıyorsan o zaman kendin belli noktaları ele almaya yönelik arayışlara girebilirsin.
Mesela seninle paylaştığım bu tarzda yazılar okuyabilirsin ya da kaygı sorunlarına, panik bozukluğa yönelik yazılmış bazı kitapları okuyabilir ve böylece bu sorunu daha detaylı olarak anlayabilirsin. Ne gibi adımlar atabilirsin,çözüm konusunda neler yapabilirsin gibi konularda birçok bilgiyi öğrenip uygulayabilirsin.
Diyelim ki psikoterapi desteği alıyorsun, bu noktada buna ilaç da eklemek gereken durumlar da olabiliyor mu?
Evet, eğer ki yaşadığın panik ataklar yaşam kaliteni önemli oranda kısıtlıyorsa,
Agorafobi gibi belli konular eklenmeye başladıysa yani kaçınmaların, dışarıda panik atak yaşarsan çok kötü olacağını düşündüğün ve bayılmaktan korktuğun için dışarıya çıkmanı engelliyorsa,
Uyku kaliteni bozduysa,
Bu sorunlar artık yıpratmaya başladığı için depresif hissetmeye başladıysan,
Umutsuz hissediyorsan ve tüm bu sorunlardan başka bir şey düşünemiyorsan,
Bu durum gündelik hayatta sorumluluklarını yapmanı engellemeye başladıysa o noktada psikoterapiye ilaç desteğini eklemek gerekebilir.
Çünkü ilaçtan alacağın destekle birlikte kafana koyduğun noktaları uygulamaya dökme şansın olur ve yaşam kaliten biraz daha rahatlamaya başlar.
Panik bozuklukta bu tür yoğun hisler yaşıyorsan öncelikle bir psikiyatriste gitmen gerekir.
Psikiyatristin zaten senin için terapi ve tedavi programı planlayacaktır ve ilaç konusunu değerlendirecektir.
İlaç desteğinin yanında psikiyatristin aynı zamanda bir psikoterapi uzmanıysa o da sana psikoterapi verebilir ya da seni imkanlar dahilinde bir psikoterapi uzmanına yönlendirebilir.
Panik bozuklukta sadece ilaç kullansam olmaz mı?
Psikoterapi almak zorunda mıyım?
Çevreme baktığımda birçok kişi psikoterapi almıyor, sadece ilaç kullanıyor. Bunun bir zararı var mı? şeklinde kafanda soru işaretleri olabilir.
Bu noktada şunu söyleyebilirim; eğer sadece ilaç kullanmakla yetinirsen seninle paylaştığım bu panik atak, panik bozukluk yazı serisi tarzındaki konuları bir yerlerden öğrenmiyorsan, gittiğin uzmanla da bu konuları detaylı konuşmuyorsan eğer bu sorunları uzun vadede, kalıcı olarak çözmek zorlaşıyor.
Nüksetme ihtimali olabilir, ilaçları bıraktığında tekrar bu sorunlarla karşılaşabilirsin.
Çünkü sorunları aslında temelinden çözmemiş oluyorsun.
Bir bataklık var, bataklıktan gelen sinekler var. Sen o sinekleri öldürmeye odaklanıyorsun ama aslında o bataklığı kurutmak gerekir.
Bataklığı kurutmak için de seninle paylaştığım tarzda bilgileri öğrenmek, sindirmek ve bunları hataya geçirmek, uygulamak lazım.
Panik atak sorunlarında sadece ilaç kullanımının olası zararları konusu ile ilgili özel bir yazı paylaşacağım.
Uzm. Psk. Cem Gümüş
