Panik atak sorunları yaşayan birçok kişi, bu sıkıntıların özellikle akşam saatlerinde ya da gece geç saatlerde, uykuya dalarken kendini daha çok gösterebildiğinden bahsederler.
Muhtemelen sen de bu tür bir his yaşıyor olabilirsin.
Bu yazıda Ne oluyor da özellikle gece vakti bu hisler artıyor, gündeme geliyor? Gece panik atak belirtileri nelerdir? bundan bahsediyor olacağım.
Çünkü bu konu çok rahatsız edici olabiliyor.
Kendinle baş başa kaldığında, akşam ortada herhangi bir sorun yokken ne oluyor da bu gibi sıkıntılar içine giriyorsun?
Özellikle uyku sırasında ya da seni uykudan uyandıracak kadar olan bu çarpıntı, titreme hissi, terleme, baş dönmesi gibi rahatsız edici hisler nasıl oluyor da ortaya çıkıyor? Neden gece panik atak belirtileri oluyor?
Bunu anlamlandıramamak çok rahatsız edici olabiliyor.
O zaman tabi akla ilk gelen şey, bu hisleri yaşıyorum çünkü bedenimde bir hastalık ya da bir sorun olabilir, gibi düşüncelerdir.
Bu da senin panik atak hisleri içine girmene, bu konuyu gündemde tutmana, kaygılanmana neden olacaktır.
Ve bu hisler uzun süre devam ediyorsa bir noktadan sonra uyku kaliteni bozmaya, “Ya gece tekrar olursa, gece panik atak belirtileri yine gelirse” diye akşamları tedirgin hissetmene neden olabilir.
Diğer yazılarda da bahsettiğim gibi panik atak sorunları yaşıyorsan öncelikle fiziksel bir etkenin ya da sağlık sorununun olup olmadığını anlamak için bir doktora başvurarak gerekli tüm tetkikleri yaptırman gerekiyor.
Öncelikle fiziksel bir rahatsızlık var mı, bunu belirlemek lazım. Doktorlar sana böyle bir sıkıntı yok derse, psikolojik etkenleri ele alıp buna göre bir adım atmak lazım. Fiziksel sorunlar da panik atak tarzı bedensel hislere neden olabiliyor.
Bu panik atak tarzı hislerin altında mesela kalp rahatsızlıkları, tiroid problemleri, akciğerlerle ilgili belli problemler, belirli beyin tümörleri, belirli nörolojik hastalıklar, diyabet, belirli hormonal dengesizlikler gibi birçok sorun olabilir.
Dolayısıyla öncelikle bu konulardan emin olmak lazım.
Peki neden akşam vakitleri, gece vakitleri ya da kendi başına kaldığında bu kaygı, panik atak tarzı hisler gündeme geliyor.
Bu sorunu yaşayan danışanlarımın birçoğu gündüz vakitlerinde genelde duygularını bastıran sorunları üzerinde çok fazla kafa yormayan, üzerinde düşünmeleri gereken önemli, belki de kronik sorunlar konusunda gerekli adımları atmayan tarzda kişiler oluyor.
Eğer sen de böyle yapıyorsan, yani normalde üzerine kafa yorman gereken sorunları düşünüp çözmeye yönelik adımlar atmıyorsan ya da farkında değilsen psikolojik anlamda, güncel hayat stresiyle alakalı ya da geçmişle alakalı, işlenmemiş belli travmalar da olabilir, sorunlarının olduğunun; bunlara yönelik farkındalık düzeyin yüksek değilse bu sorunları gündüz daha kolay bastırabiliyorsun. Çünkü gündüz vaktinde yapılacak işler var, birtakım sorumluluklar var.
Bunlar senin dikkatini dağıtabiliyor. Ama akşam olduğunda kendi başına kalıyorsun.
Özellikle gece yatağa girdiğinde yapacağın şey uyumaktır.
İşte o noktada kaçınmak, belli duyguları bastırmak daha zor olabiliyor.
Ve beynin sana bir nevi; “Bak yapmadığın işler var, bitmemiş meseleler var. Gündüz bunu düşünmedin o zaman şimdi düşün” şeklinde bilinçdışı düzeyde hatırlatabilir, çağrıştırabilir, sana fark ettirmeye çalışabilir.
Eğer bastırma konusunda oldukça iyiysen belki zihinsel düzeyde bunları o noktada da bastıracaksın.
Ama bilinçdışı düzeyde bu hisler tetikleneceği için bir noktadan sonra bu problemlerle alakalı duygular da gündeme gelmeye, tetiklenmeye başlar.
İşte bu noktada o problemlerle ilgili duygular; üzüntü, öfke, özellikle kaygı hissi tetiklendiyse; mesela diyelim ki, işinle alakalı kaygıların var, kendine güven sorunların var.
Bunlarla alakalı gelecek kaygıların varsa, bu kaygı hisleri beynindeki tehlike merkezlerini aktive edebilir.
Korku merkezi de tetiklendiği için bedeninde kaygıya bağlı olarak belirli değişiklikler olmaya başlar.
Çarpıntı, terleme, titreme, nefes almada güçlük gibi.
Bu mekanizma aktive olur ama bilinçdışı düzeyde aktive olur.
Sen bunu neyin tetiklediğini fark etmezsin.
Özellikle de gece uykudayken de bu bilinçdışı süreçler devam edip, rüyalar yoluyla bu sorun üzerinde beynin düşünmeye devam edince bir noktadan sonra seni uykudan uyandıracak kadar yoğun bedensel hisler hissetmene neden olabilir.
O noktada da uyanıyorsun ve fark ettiğin tek şey; bedenindeki değişiklikler.
Bunu tetikleyen, temelindeki sorunların neler olduğunun o anda farkında değilsin
Tek farkında olduğun şey bedeninde belirli değişiklikler var.
Tabi o uyku sersemliğiyle birlikte uyandığında da bunun fiziksel bir hastalıkla alakalı olduğunu düşünüyorsun.
Yani ilk aklına gelen şey bu oluyor ve daha sonrasında da panik atak, panik bozukluk kısır döngüsü içine girip, bu da genel bir sorun haline gelebiliyor.
Dolayısıyla akşam, gece vakitleri panik atak hislerinin gelmesinin en önemli nedenlerinden bir tanesi, senin gündelik hayatta belli duygularını, sorunlarını bastırıyor olmanla, bunlar üzerinde kafa yormamanla alakalı olabilir.
Bilinçdışı düzeyde bunlar kendiliğinden tetiklenip, belli duyguları sende uyandırıp, seni gergin bir ruh hali içine sokabilir.
Bu gergin ruh hali de kaygı hissiyle birlikte arttıysa bu panik atak şeklinde kendini gösterebilir.
Peki, eğer böyle bir sıkıntı yaşıyorsan, gece panik atak belirtileri geliyorsa ne yapmak gerekiyor?
Öncelikle ilk yapman gereken, doktora gittin, tetkikler yapıldı ve sonucunda herhangi bir sağlık sorununun olmadığından eminsen, tekrar bu his akşam vakitlerinde geldiğinde kendine şunu hatırlatmak:
”Şu an korku mekanizması tetiklendi”
”Korku mekanizmam tetiklendiği için bedenim, bedensel bir hazırlık içine giriyor (savaş-kaç mekanizması) ve bundan dolayı bu hisleri yaşıyorum”
”Birkaç dakika sonra rahatlayacağım, güvendeyim” şeklinde kendini telkin edebilirsin.
Diğer yapabileceğin şey, bu hisleri tetikleyen, içsel tetikleyiciler neler olabilir? diye düşünebilirsin
Yani benim günlük hayatımda üzerinde kafa yormadığım ama bana stres veren ve çözümsüz gibi hissettiğim konular, bastırıyor olabileceğim noktalar neler, bunun üzerinde kafa yorabilirsin.
İlişki sorunları olabilir, işle ilgili problemler olabilir, geçmişten getirdiğin problemler, sindirilmemiş travmalar olabilir.
Bunları fark etmen önemli.
Özellikle o hisler geldiği anın hemen öncesinde, belki o günde zamanı biraz daha geriye sarıp, o günün akşamından daha önce, o gün içinde belli sorunlar oldu mu, seni tetikleyen, huzurunu kaçıran, kefeye attığın belli sorunlar var mı? Bunları düşünebilirsin
Ya da o dönem içinde, o sıralarda yaşadığın önemli sorunlar var mı? Bunları belirleyebilirsin.
Daha sonraki aşamada da bu sorunları belirledikten sonra, bunların seni nasıl hissettirdiğini düşün.
Üzerinde kafa yordukça, düşündükçe moralin daha da düşüyor mu? Seni daha huzursuz hissettiriyor mu? Bunu fark et.
Örneğin, ilişkiyle alakalı sorunların varsa ve bu ilişki sorunları üzerinde kafa yordukça moralinin daha bozulduğunu hatta kaygı hissinin daha çok arttığını fark ediyorsan, o zaman bu bastırdığın sorunla ilgili belki bir çift terapisi, destek alman, partnerinle bu konuyu konuşman faydalı olabilir.
Bunları yaptığında da gündelik hayatında bu meselelerin üzerinde kafa yordukça çözüm yolunda ilerledikçe artık akşam, gece vakitlerinde bu sıkıntılar kendiliğinden gündeme gelmemeye başlayacak.
Panik atak ve panik bozuklukla ilgili diğer yazıları okuyarak bakış açında belli farklılıklar oluşmaya başlayabilir ve daha sonra panik atak kısır döngüsüyle alakalı neler yapabileceğin şekillenmeye başlar.
Uzm. Psk. Cem Gümüş
