GÜÇ VE BAŞARI İHTİYACI
Yeterli, güçlü ve başarılı olma en temel iki psikolojik ihtiyaçtan birisidir. Bu ihtiyacın karşılanması konusunda en büyük engel sahip olduğunuz başarı felsefeniz-bakış açınızdır. Başarısız olma halini kalıcı bir şey olarak görerek ve bunu kişiliğinizin bir parçası olarak değerlendirmek belki de en büyük başarısızlıktır. Peki bu başarısızlık nasıl oluşuyor?
GÜÇ VE BAŞARI İHTİYACINI BİR ZAMANLAR KUSURSUZ ŞEKİLDE KARŞILIYORDUNUZ
1 yaşa doğru yürümeyi öğrenmeye çalışan bir çocuk düşünün. Yürümeyi öğrenmek için defalarca kere düştüğünü gözlemlemişsinizdir. Aslında her bir düşüş kendi içinde bir başarısızlıktır. Yürüme hedefi o an gerçekleşmemiştir ancak çocuk bunu kalıcı bir durum olarak görmez.
Defalarca kere dener ve yavaş yavaş bu konuda ustalaşır.
Her bir düşüş kaslarını kuvvetlendirmekte ve yeni birşey öğretmektedir.
Dışarıdan bakıldığında düşüyor olmayı yürüyebilme kadar doğal karşıladığını ve moralini bozmadığını anlarsınız.
Düştüğü zaman yürümeyi öğrenme konusunda motivasyonu azalmaz. Bu tutum normal bir gelişim sürecindeki her çocukta doğuştan gelen bir özelliktir.
BAŞARI ALGISININ KIRILMA NOKTASI
Çocuk büyümeye başladığında ve hayat daha karmaşık hale gelmeye başladığında ise işler değişir. Başarı konusunda sorunlar yaşayan ve güç ihtiyacını yeterince karşılayamadığını hisseden her yetişkin aslında çocukluk döneminde doğasından uzaklaşmaya başladığı deneyimler yaşamıştır.
Kendine zarar veren, başarısız hissettiren düşünce ve davranışlara sahip birçok danışanımda çocukluk döneminde farkında olmadan aldıkları kararlarla karşılaşıyoruz.
BAŞARI KONUSUNDA KISITLAYICI KARARLAR
‘Hata yapmamalıyım’
‘Yetersiz birisiyim. Kendimi geliştirmeyi beceremem’
‘Yaptığım şeyi doğru ve eksiksiz yapmıyorsam önemi yoktur’
‘Diğer insanlar benden daha iyilerse başarısız birisiyim anlamına gelir’
‘Başarısız olursam değersiz olurum, sevilmem’
‘Birşeyi birkaç kere denememe rağmen yapamıyorsam hiçbir zaman yapamam’
BAŞARISIZLIK FELSEFESİNİ EDİNDİREN TRAVMALAR
Bu gibi kararlar irili ufaklı travmalara dayanır. Aile, öğretmen, arkadaş vb. kişiler tarafından eleştirilme, yargılanma, sadece eksikliklere odaklanma, pozitif tarafları görmezden gelme, dalga geçilme, sık bir şekilde akıl-öğüt verilme (istenmeden yapılan her tavsiye gizli bir eleştiridir) güç ve başarı ihtiyacının karşılanma felsefesi konusunda yukarıdakilere benzer kararların alınmasına neden olur.
BAŞARISIZLIK ALGISI SONRADAN ÖĞRENİLİR
Dolayısıyla daha başka bir bilgi yeniden öğrenilerek değiştirilebilir. Hatırlamak desek daha doğru olur çünkü aslında 1 yaşında yürümeyi öğrenen çocuk haliniz işin doğrusunu biliyor.
ÇÖZÜM: BAŞARISIZLIĞI KABULLENME FELSEFESİ
Yürümeyi öğrenmeye çalışan bir çocuk gibi başarısızlık durumunu son derece doğal birşey olarak kabul etmelisiniz. Bu konuda aşağıdaki türden kararlar alıp gündelik yaşamınıza aktarmanız faydalı olacaktır:
BAŞARI KONUSUNDA ÖZGÜRLEŞTİRİCİ KARARLAR
‘Hata yapabilirim. Böylece kendimi geliştirme fırsatım olacak’
‘Olduğum halimle yeterli birisiyim. Tabi ki geliştirebileceğim şeyler var, hayat boyu da olacak. Kendini geliştirmenin sonu yok’
‘Yaptığım şeyi eksik ve kusurlu olarak yapabilirim. Bu şekilde yine dw birşeylwr yapmış olurum, hiç yapmamaktan daha iyi olur. Daha da iyisini yapmak için neye ihtiyacım olduğunu düşünebilirim’
‘Diğer insanların benden daha iyi olduğu noktalar olabilir. Herkesin içinde bulunduğu şartlar, kaynaklar, hedefleri farklı. Ben böyleyim, kendimi kendimle karşılaştırdığımda başarılı olduğumu görüyorum, daha da geliştirebilirim kendimi ama yine de kendimi olduğum halimle seviyorum’
‘Başarı ile sevgi ayrı şeylerdir. Başarısız olduğum noktalar benim değerimi değiştirmez’
‘Bazı konularda hedeflere ulaşmak çok zaman alabilir, sabırlı olmak gerekir. Tekrar tekrar denemek gerekebilir. Bazen de hedefte değişiklik yapmak ve varolanı kabullenmek gerekir. Tüm bunları yapabileceğime güveniyorum’
‘ANLIYORUM AMA YAPAMIYORUM’
Yukarıdaki başarı felsefesini mantıklı bulmanıza rağmen duygusal olarak halen eski kararlarınızı uygulamaya devam ettiğinizi fark ediyorsanız o zaman daha farklı bir strateji izlemeniz gerekir. Bu kararları aldığınız travmaları tekrar hatırlayıp bu kararları neden aldığınızı anlamaya ve bu duyguları işlemeye ihtiyacınız olabilir. Bunun için bir psikoterapi desteği alabilirsiniz. EMDR gibi bir yöntemle bu travmalar işlenebilmektedir.
Uzm. Psk. Cem Gümüş
Bkz. https://www.cemgumus.com/emdr-terapisi-nedir-html/
https://www.cemgumus.com/category/pozitif-psikoterapi/
https://www.cemgumus.com/daha-bagimsiz-bir-birey-olmanin-6-yolu/
